Stop de afbraak van diversiteit en inclusie: Wat het afschaffen van D&I-beleid in de VS betekent voor Nederland
De Verenigde Staten bevinden zich opnieuw in een ideologische strijd waarbij fundamentele rechten en verworvenheden onder druk staan. Onder invloed van de Republikeinse Make America Great Again (MAGA) beweging heeft president Donald Trump met zijn regering een frontale aanval geopend op diversiteit en inclusiebeleid (D&I). Steeds meer bedrijven, onder druk van deze politiek, schaffen hun D&I-beleid af en vervangen het door een zogenaamd “generiek beleid” waarin geen expliciete ruimte meer is voor achtergestelde en gemarginaliseerde groepen. Wat begon als een binnenlandse beweging in de VS, sijpelt inmiddels door naar de internationale arena. Ook Nederlandse bedrijven die zakendoen met of afhankelijk zijn van Amerikaanse partners, krijgen te maken met deze druk. Onlangs werd bekend dat A&O Shearman, een groot advocatenkantoor in de Zuidas, een deal heeft gesloten met de Amerikaanse regering om hun D&I-beleid af te schaffen.
Wat staat er op het spel? Veel. Niet alleen voor werknemers in kwetsbare posities, maar ook voor het maatschappelijke en juridische draagvlak van gelijkheid in Nederland. Het is daarom van cruciaal belang dat we als samenleving, politiek en bedrijfsleven deze Amerikaanse kruistocht tegen inclusie niet importeren.
Wat is er precies aan de hand?
Onder de vlag van “neutraliteit” en “gelijke behandeling” voert de Amerikaanse regering een ideologische campagne tegen programma’s die specifiek gericht zijn op vrouwen, mensen van kleur, LHBTIQ+ personen en andere gemarginaliseerde groepen. Onder het mom van ‘gelijke kansen voor iedereen’ worden structurele ongelijkheden ontkend of genegeerd. Zo werden affirmative action-programma’s aan universiteiten verboden, subsidies voor diversiteitstrainingen ingetrokken, en bedrijven die hun D&I-beleid niet aanpasten aan de nieuwe lijn werden publiekelijk onder druk gezet. De campagne stopt niet aan de landsgrenzen. Amerikaanse multinationals en internationale samenwerkingspartners worden aangemoedigd hun beleid te herzien. Sommige Nederlandse bedrijven, in het bijzonder die met vestigingen of grote klanten in de VS, blijken gevoelig voor deze druk. Het risico bestaat dat dit beleid zich als een olievlek verspreidt.
Wat zijn de gevolgen voor Nederland?
Nederland is geen eiland. Onze economie is nauw verweven met die van de VS. Wanneer grote multinationals of invloedrijke partners in Nederland hun D&I-beleid afschaffen, ontstaat er een kettingreactie met verstrekkende gevolgen:
- Werknemers raken hun bescherming kwijt: Specifiek beleid voor gelijke kansen, zoals programma’s voor vrouwen in topfuncties, ondersteuning voor transpersonen, en trajecten voor bi-cultureel talent, verdwijnt. Dit raakt vooral werknemers die al op achterstand staan.
- Bedrijfsculturen worden minder inclusief: De afschaffing van D&I-beleid betekent vaak ook het einde van training, bewustwording en het actief bestrijden van vooroordelen. Daarmee wordt de weg vrijgemaakt voor het opnieuw opflakkeren van uitsluiting, seksisme, racisme en homo- en transfobie.
- Wetten en quota komen onder druk: Hoewel D&I-beleid in bedrijven formeel losstaat van wetgeving, zijn ze in de praktijk nauw verbonden. Denk aan de quotumwet, die bedrijven verplicht om minimaal 33% vrouwen in hun raden van commissarissen te benoemen. Het afschaffen van D&I-programma’s ondermijnt de uitvoering van zulke wetten.
- Veiligheid van transpersonen in het geding: De acceptatie van de ‘X’ in paspoorten was een belangrijke stap richting genderinclusie. Maar in een context waarin diversiteitsbeleid verdwijnt, neemt ook de weerstand tegen dergelijke symbolen toe. Transpersonen lopen daardoor verhoogd risico op discriminatie en uitsluiting en zelfs op opsluiting of deportatie uit bijvoorbeeld de Verenigde Staten.
Hoe werkt dit zich uit in de praktijk?
Neem bijvoorbeeld een advocatenkantoor dat besluit geen actieve voorkeur meer te geven aan de instroom van jonge vrouwen of mensen met een bi-culturele achtergrond. Waar het D&I-beleid ooit zorgde voor mentoring, netwerkondersteuning en ontwikkelprogramma’s, valt dit nu weg. In de praktijk betekent dit dat bestaande machtsstructuren intact blijven, of zelfs worden versterkt.
Of kijk naar een zorginstelling waar transpersonen werkten in een ondersteunende en veilige omgeving. Zonder expliciet beleid dat hun positie erkent, verdwijnen aangepaste procedures, verdwijnen vertrouwenspersonen en wordt het moeilijker om discriminatie aan te kaarten.
Werkt de Nederlandse politiek hieraan mee?
Vooralsnog lijkt de Nederlandse politiek zich grotendeels afzijdig te houden. De Rijksoverheid en de gemeenten hebben weliswaar inclusie hoog in het vaandel, maar er is weinig zicht op een gecoördineerde reactie op de internationale druk. Tegelijkertijd groeit het aantal stemmen, vooral aan de rechterzijde van het politieke spectrum, die inclusiebeleid “onnodig”, “symboolpolitiek” of “bevoordeling van minderheden” noemen. Deze retoriek lijkt rechtstreeks overgenomen van Amerikaanse nieuwszenders en rechtse denktanks. Juist nu is het belangrijk dat progressieve krachten in Nederland zich verenigen en hun stem laten horen: dit is geen Amerikaanse binnenlandse aangelegenheid. Dit raakt onze samenleving, onze economie en onze waarden.
Wat kunnen we doen?
- Bedrijven moeten verantwoordelijkheid nemen: Het is aan directies en raden van bestuur om stelling te nemen. Inclusie is geen modetrend, maar een kernwaarde. Wie zijn D&I-beleid afschaft, ondermijnt zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid.
- Vakbonden en werknemersorganisaties moeten alert zijn: Zij kunnen eisen dat diversiteit en inclusie verankerd blijven in cao’s, gedragscodes en personeelsbeleid.
- Politiek moet duidelijk positie kiezen: Wetten als het vrouwenquotum, de Wet gelijke behandeling en LHBTIQ+ bescherming moeten worden versterkt, niet uitgehold. Ook moet er wetgeving komen die bedrijven verplicht om transparant te zijn over hun inclusiebeleid.
- Maatschappelijke organisaties moeten mobiliseren: Er is behoefte aan een breed gedragen campagne, vergelijkbaar met de protesten tegen racisme of anti-trans geweld. Laat zien dat Nederland inclusief wil blijven.
Laat het niet gebeuren
De afschaffing van diversiteits- en inclusiebeleid is geen administratieve keuze. Het is een ideologisch offensief dat structurele ongelijkheid wil normaliseren onder het mom van ‘neutraliteit’. Nederland moet zich daar met kracht tegen verzetten, in woorden én in daden. We mogen niet toestaan dat Amerikaanse regressie wordt geëxporteerd naar onze kantoren, scholen en overheidsinstellingen. Inclusie is geen gunst, maar een recht. En wie daaraan tornt, tornt aan de fundamenten van een rechtvaardige samenleving. Laten we dus de rug recht houden. En samen een duidelijk signaal afgeven: Nederland buigt niet.