Vijf jaar na George Floyd: de strijd tegen anti-zwart racisme gaat door
Op 25 mei 2020 werd de wereld opgeschrikt door een gebeurtenis die diepe sporen naliet: de moord op George Floyd, een 46-jarige zwarte man in Minneapolis, VS, door een witte politieagent. De gruwelijke beelden – acht minuten en 46 seconden een knie op zijn nek – gingen de hele wereld over. George Floyds laatste woorden, “I can’t breathe,” werden een wereldwijd symbool van verzet tegen racisme en politiegeweld.
Nu, vijf jaar later, is het moment aangebroken om stil te staan bij wat deze tragedie in gang zette. De nasleep van Floyds dood leidde tot een ongekende golf van protesten. Van New York tot Nairobi, van Tokio tot Parijs – miljoenen mensen gingen de straat op met één krachtige boodschap: Black Lives Matter. Ook in Nederland stroomden pleinen vol. In Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag stonden duizenden schouder aan schouder, vaak in stilte, soms in woede, maar altijd in solidariteit. Het was een kantelpunt.
Van pijn naar beweging
De protesten vielen in Nederland samen met al langer slepende discussies over institutioneel racisme, Zwarte Piet en het slavernijverleden. Wat lang werd weggemoffeld of ontkend, kwam nu met volle kracht aan het licht. De dood van George Floyd werd ook voor velen in Nederland een spiegel: hoe zit het met onze eigen blinde vlekken? Onze politiepraktijken? Onze beeldvorming? Onze geschiedenis?
De Black Lives Matter-beweging kreeg ook in Nederland vaste grond onder de voeten. Wat begon als een spontane oproep tot rechtvaardigheid groeide uit tot een bredere strijd voor structurele verandering. Activisten, kunstenaars, wetenschappers, jongeren en gemeenschappen kwamen samen. Organisaties als BLM NL, het Zwart Manifest, Controle Alt Delete en IZI Solutions gaven richting aan deze beweging.
Maatregelen en beweging
De roep om verandering bleef niet zonder gevolg. Wereldwijd, en ook in Nederland, werden stappen gezet. In de VS leidde de publieke druk tot hervormingen in verschillende staten: verbod op bepaalde technieken bij arrestaties, hervorming van politie-eenheden, en meer investeringen in gemeenschapsgerichte veiligheid.
In Nederland volgden gesprekken, onderzoeken en voorzichtig beleid. De politie begon met trainingen rond ‘bewustwording van vooroordelen’, diversiteitsprogramma’s werden uitgebreid, en het gebruik van etnisch profileren kwam prominent op de maatschappelijke agenda. De documentaires “De Blauwe Familie”, “Wit is ook een kleur" en de rapporten van Amnesty International droegen bij aan het publieke bewustzijn. De oprichting van de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR) in 2021 was een concrete stap richting structureel beleid. Er kwamen actieplannen, onderzoeken en samenwerking met grassroots organisaties. Toch blijft de weg lang en hobbelig. De praktijk wijst uit: racisme is niet zomaar verdwenen.
Gedenken en voortzetten: 1 juni in De Melkweg
Vijf jaar na de moord op George Floyd blijft de vraag hangen: wat hebben we geleerd, en waar staan we nu? Daarom organiseert de NCDR op 1 juni aanstaande een bijzondere bijeenkomst in De Melkweg in Amsterdam, in samenwerking met pioniers van de eerste Black Lives Matter-protesten in Nederland, het Zwart Manifest, IZI Solutions en Controle Alt Delete.
Deze bijeenkomst is niet alleen een herdenking, maar ook een ode aan de strijd – aan de eerste activisten, aan de bewegingen die volgden, en aan al diegenen die elke dag opnieuw strijden voor gelijkwaardigheid. “We zijn schatplichtig aan de eerste strijders,” zegt de organisatie. “Zij hebben de deuren geopend. Het is aan ons allen om de strijd voort te zetten, voor een samenleving waar iedereen telt en iedereen mag meedoen.”
Tijdens de bijeenkomst wordt niet alleen stilgestaan bij het verleden, maar ook vooruitgekeken. Wat is er nog nodig? Hoe zorgen we ervoor dat Anti-Zwart racisme wordt uitgebannen, niet alleen in woorden, maar in daden? Hoe bouwen we aan een samenleving waarin kinderen van kleur zich veilig, gewaardeerd en volledig mens kunnen voelen?
Van symboliek naar systeemverandering
Vijf jaar geleden leek het alsof de wereld even stilstond. Maar de tijd beweegt voort. Wat overblijft is de opdracht. Symbolen zijn belangrijk, maar ze zijn niet genoeg. Er is systeemverandering nodig. Dat vraagt moed, eerlijkheid, en een langdurige inzet van politiek, samenleving én individuen.
Er zijn tekenen van hoop. Jongeren die zich massaal uitspreken tegen racisme. Scholen die inclusiever lesmateriaal gebruiken. Bedrijven die inclusie hoger op de agenda zetten. Gemeenten die hun slavernijverleden onder de loep nemen. En ja, de excuses van de Nederlandse regering voor het slavernijverleden in 2022 waren historisch, hoe ongemakkelijk en laat ook. Maar zolang mensen met een donkere huidskleur in Nederland nog vaker worden aangehouden, minder snel een stageplek vinden, of dagelijks micro-agressies ervaren, blijft er werk aan de winkel.
Samen vooruit
De dood van George Floyd maakte iets onomkeerbaar zichtbaar. Het toonde de pijn, maar ook de kracht van gemeenschappen die al generaties lang strijden tegen onrecht. Vijf jaar later leven we in een andere tijd. Maar de strijd tegen racisme, en in het bijzonder Anti-Zwart racisme, is allesbehalve voorbij.
De bijeenkomst op 1 juni is dan ook meer dan een moment van herdenking. Het is een moment van belofte. Een belofte aan George Floyd, aan alle slachtoffers van racisme, en aan de komende generaties: we blijven doorgaan. Omdat iedereen ertoe doet, wie je ook bent en waar je ook vandaan komt of welke culturele achtergrond of seksuele oriëntatie je ook hebt . Omdat iedereen vrij moet zijn om zichzelf te zijn. Onvoorwaardelijk!