‘Je staat bij een sollicitatie al met 1 – 0 achter’

Uitgesloten op de werkvloer

In 2025 organiseerde de NCDR twee bijeenkomsten waar we met ruim 150 mensen met een beperking spraken en die hun ervaringen met ons deelden. ‘Je staat bij een sollicitatie met 1-0 achter als je een beperking hebt’, was de gedachte die door veel mensen gedeeld werd. Dat blijkt ook uit onderzoek: je hebt 41% minder kans te worden uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek dan iemand zonder beperking. In Nederland zijn mensen met een beperking in grote mate afwezig in het bedrijfsleven, vooral bij kleine en middelgrote bedrijven. En werknemers met een beperking vind je al helemaal niet terug in het management (Monitor toegankelijkheid, inclusie en de arbeidsmarkt, Universiteit Tilburg 2025).

Uit de gesprekken die de NCDR voerde blijkt dat er verschillende obstakels zijn. Zo zijn er maar weinig werkgevers met beleid dat gericht is op meer inclusie. Dat zorgt ervoor dat vacatures en sollicitatieprocedures eenzijdig gericht zijn op valide mensen, gebouwen niet toegankelijk zijn en dat we impliciet bepalen wie ‘de meest geschikte kandidaat’ is. Ook spelen factoren zoals onbekendheid met ‘beperkingen’ een rol. Werkgevers weten vaak weinig over de regelgeving en subsidiemogelijkheden en ze denken vaak ten onrechte dat mensen met een beperking ‘zwaar’ of ‘moeilijk werk’ niet aankunnen.

Wat helpt is om (vooral kleine) werkgevers op weg te helpen. De grote uitdaging voor de overheid daarbij is  om de regelgeving voor steun en voorzieningen simpeler en minder bureaucratisch te maken. Verder kun je denken aan: proefplaatsingen en ‘meet-and-greets’ organiseren; meer functies voor mensen met een beperking creëren, inclusief beleid ontwikkelen waar organisaties verantwoording over moeten afleggen. Tegelijk heb je een stok achter de deur nodig: met de Wet gelijke behandeling in de hand kun je een onwillige werkgever ter verantwoording roepen.

Eisen aan toegankelijkheid

Andere geluiden die op de NCDR-bijeenkomsten naar voren kwamen gingen over de werkvloer en arbeidsomstandigheden. Een werkgever moet volgens de wet zorgen voor doeltreffende aanpassingen zodat iemand haar of zijn werk kan doen. En een werkgever moet daarnaast algemene voorzieningen treffen, zodat mensen met een beperking ‘gewoon’ aan het werk kunnen. Denk aan een toegankelijk gebouw en aan informatie en communicatie toegesneden op personen met een zintuiglijke beperking en op personen met een verstandelijke beperking.

Uit de ervaringen die de NCDR hoorde blijkt dat er toch obstakels zijn. Een voorbeeld: in de razendsnelle ontwikkeling om digitale systemen in te voeren komen de belangen van werknemers met een visuele beperking in de knel. Slechts 30 procent van de mensen met een visuele beperking heeft betaald werk en de mensen die werken, moeten dagelijks aangeven dat technologische ontwikkelingen ze op achterstand zetten. Het blijkt lastig te zijn om digitale toegankelijkheid te realiseren. In de aanbesteding van IT systemen wordt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld duurzaamheidscriteria, geen eisen gesteld aan toegankelijkheid. Omdat mensen met een beperking vaak tot de vergeten groepen behoren, is er geen ‘no go’ bij onvoldoende toegankelijke systemen. En als een ontoegankelijk systeem eenmaal is ingevoerd, lukt repareren niet. Dat is dan technisch niet haalbaar of het zou te duur zijn. Eindresultaat is dat werknemers hun werk niet kunnen uitvoeren.

De NCDR maakt zich daar zorgen om. Op deze manier sluiten we een grote groep mensen uit die gemotiveerd is en aan het wil werk gaan of blijven.

Inzet voor 2026

De NCDR zet zich op het terrein van de arbeid in voor meer inclusie. Het uitgangspunt is het VN-verdrag Handicap, dat in 2026 tien jaar van kracht zal zijn. We willen een inclusieve werkomgeving, waar ieders talenten tot uiting komen en waar functie-eisen worden gehanteerd die voor iedereen aantrekkelijk zijn. Werkgevers worden geholpen met heldere regels over subsidies en dergelijke en krijgen gerichte voorlichting over werknemers met een beperking.

Op de werkvloer pleiten we voor design for all ofwel Universeel Ontwerpen. Als we dat toepassen kunnen mensen met een beperking zonderveel specifieke aanpassingen aan het werk. Zij worden in een vroeg stadium betrokken bij de inrichting van gebouwen en van IT-systemen. In aanbestedingen van overheden en grote bedrijven wordt toegankelijkheid een verplicht criterium. De overheid maakt werk van de wettelijke plicht om algemene toegankelijkheid te bevorderen, onder andere door het Besluit algemene toegankelijkheid te evalueren.