Terugblik Conferentie 'Samenleving in Beweging'
Op 10 oktober vond de conferentie 'Samenleving in Beweging' plaats over ervaren uitsluiting in sport en uitgaan. Met een mooie opkomst van experts, studenten en betrokkenen kwamen wij samen in het Forum in Groningen. Het thema van de dag: hoe maken we sport en uitgaan voor iedereen veilig?
Opening en verwelkoming
Na een heerlijke internationale lunch op de 10e verdieping van het Forum verzamelen alle deelnemers zich in de plenaire zaal voor de opening van de conferentie. Milouska Meulens is de dagvoorzitter en heet iedereen welkom. Dit doet ze op een inclusieve manier, door zichzelf te beschrijven zoals in alternatieve tekst: “Ik ben een vrouw van 51 jaar en ik heb een lichtbruin pak aan. Ik heb een gekleurde sjaal om en ik draag mijn haar in locks.” Ook zijn er schrijftolken aanwezig die alle gesproken tekst live ondertitelen.
Meulens vervolgt de opening door verschillende mensen in het publiek te vragen zich te laten horen. Dit zijn studenten, deskundigen en verschillende betrokkenen. Na wat zacht gejuich weet Meulens de sfeer er meer in te brengen, waardoor er uiteindelijk luid gejoeld wordt. Daarna introduceert Meulens de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, Rabin Baldewsingh, en wethouder Jeugd, Gezondheid en Diversiteit van Groningen, Manouska Molema. Meulens vraagt Baldewsingh waarom hij dit congres wilde organiseren. Baldewsingh antwoordt dat hij is aangesteld door de regering om racisme en discriminatie te bestrijden, en dat doet hij met een team van 15 mensen op alle gebieden waar uitsluiting plaatsvindt. Dat is bij wonen en werken, maar ook bij het sporten en op de sportvelden: “Denk bijvoorbeeld aan mensen die zich gediscrimineerd voelen omdat ze horen tot de LHBTQIA+-gemeenschap, of omdat ze in een rolstoel zitten.”
Wethouder Molema vervolgt het gesprek met een toelichting op hoe het er op dit moment in Groningen voorstaat wat betreft racisme en discriminatie. Zij maakt duidelijk dat er in Groningen gelijkwaardigheid en sociale veiligheid moet zijn voor iedereen. “Het uitgaansleven in Groningen is groot en iedereen moet leuk uit kunnen gaan”, zegt ze. Molema vertelt dat er relatief weinig meldingen binnenkomen van ongewenst gedrag in het uitgaansleven (ongeveer 400 per jaar), maar dat getal past niet bij de omvang van het probleem. Hoe groot dat probleem is, wordt duidelijk door met slachtoffers in gesprek te gaan. Baldewsingh bedankt Groningen en wethouder Molema voor de welwillendheid om samen te werken en aandacht te besteden aan het bestrijden van racisme en discriminatie. Als opdracht geeft hij deelnemers mee om later in de deelsessies na te denken over concrete actiepunten.
Dagvoorzitter Milouska Meulens benoemt dat de materie van de conferentie een negatieve lading heeft: “Discriminatie, uitsluiting, racisme en grensoverschrijdend gedrag in de sport en horeca zijn geen vrolijke onderwerpen.”
Keynote: Racisme en inclusie in voetbal
Daarna is het woord aan keynote spreker Jacco van Sterkenburg. Van Sterkenburg is bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij focust zich op sport en voetbal in het bijzonder. “Sport zorgt voor verbinding, maar ook voor uitsluiting en racisme,” vertelt hij. “Afgelopen zomer liep ik in Dortmund tussen de Nederlandse voetbalfans bij de spannende EK-wedstrijd tussen Nederland en Engeland”, vertelt Van Sterkenburg. “Ik voelde een enorme verbondenheid. Dat is het mooie aan sport. Maar ik weet ook dat dat komt omdat ik de juiste oranje kleding aanhad. Had ik iets anders gedragen, dan had ik vijandigheid gevoeld. Dat is de keerzijde van sport: uitsluiting ligt snel op de loer.”
Impliciet en expliciet
Die keerzijde werd pijnlijk duidelijk in 2019, toen Excelsior-voetballer Ahmad Mendes Moreira racistisch werd bejegend tijdens een wedstrijd tegen FC Den Bosch. De oerwoudgeluiden die gemaakt werden zijn een zeer expliciet voorbeeld van racisme, vertelt Van Sterkenburg.
Als voorbeeld van impliciet racisme noemt van Sterkenburg leiderschap in het voetbal. Zo zijn aanvoerders van elftallen vaak wit. Volgens onderzoek worden witte spelers vaker geassocieerd met tactisch spelen en leiderschapskwaliteiten. Over zwarte spelers worden vaak dingen gezegd zoals: ‘wat een kracht’ en ‘wat een snelheid’, of er worden vergelijkingen gemaakt met dieren of met dierlijke aspecten, zoals een (snelle) panter. “Dit soort impliciet racisme is een voedingsbodem voor expliciet racisme, zoals oerwoudgeluiden”.
Blinde vlekken
Intersectionaliteit is een andere blind spot in het voetbal, volgens Van Sterkenburg. “Vrouwelijke trainers van mannenteams? Die zijn er nauwelijks. En probeer maar eens een zwarte vrouw te vinden in een leidende rol in het voetbal. Het zijn vooral witte mannen die het voor het zeggen hebben in het voetbal, en die plekken zijn juist heel belangrijk voor het doorvoeren van beleid”. Ook van Sterkenburg zelf heeft blinde vlekken, geeft hij toe. Daarom werkt hij samen met een divers team aan onderzoek over racisme, sociale inclusie, sport en voetbal.
Na de keynote van Jacco van Sterkenburg, geeft de Nationaal Coördinator Baldewsingh de moderators van de deelsessies elk een bal en vraagt ze om uit elke deelsessie actiepunten voor hem op de ballen te schrijven en straks in het plenaire deel aan hem over te dragen. Het publiek gaat uiteen in drie deelsessies over verschillende thema’s: Deurbeleid in de horeca, Sport: Inclusie en diversiteit/anti-racisme, en Grensoverschrijdend gedrag.
Plenaire afsluiting
Na de deelsessies komt iedereen weer samen in de plenaire zaal. Om het publiek op te frissen en in beweging te brengen start de plenaire afsluiting met een muzikaal intermezzo door vier personen in kleurrijke sportkleding uit de jaren 90. Zij doen een aerobics dans waar de hele zaal aan meedoet. Na het intermezzo vraagt Meulens alle moderators van de drie deelsessies en de Nationaal Coördinator Baldewsingh naar voren om de actiepunten uit de deelsessies te bespreken.
Actiepunten
Vanuit de deelsessie sport kwamen drie actiepunten naar voren:
- Leer meer van elkaar door best practices te delen, zoals het respectvol met elkaar omgaan in de vechtsport.
- Ga na of er behoefte is aan een sportwet en zo ja, hoe die gehandhaafd moet worden.
- Organisaties zoals Discriminatie.nl moeten meer mandaat en dus ook meer geld krijgen om problemen aan te pakken.
- Er moet niet alleen een meldplicht zijn bij seksuele intimidatie, maar ook bij andere vormen van discriminatie.
Vanuit de deelsessie deurbeleid in de horeca kwamen drie actiepunten naar voren:
- Het opstellen en zichtbaar ophangen van huisregels, ook gericht op grensoverschrijdend gedrag en ongewenste intimiteiten.
- Breder opleiden van portiers en beveiligers op het gebied van inclusie en het opfrissen van huisregels. Dit kan ondersteund worden door middel van scholing over deze onderwerpen.
- Kijk niet naar alleen naar de beveiligers en portiers, maar ook naar de expliciete en vooral impliciete briefing die zij krijgen van de horecaondernemer over hoe zij het deurbeleid moeten uitvoeren.
Vanuit de deelsessie grensoverschrijdend gedrag in het uitgaansleven kwamen drie actiepunten naar voren:
- De verantwoordelijkheid van grensoverschrijdend gedrag valt nu bij het slachtoffer, maar er zijn ook omstanders. Er moet een omstanderstraining of campagne komen voor omstanders, zoals de ‘Ben je oké?’ campagne. Sociale veiligheid is namelijk de verantwoordelijkheid van iedereen.
- Sociale veiligheid en antidiscriminatiebeleid moeten onderdeel worden van officiële protocollen, door ze bijvoorbeeld toe te voegen aan een plan van aanpak en veiligheidsplan voor een horecavergunning.
- Subsidies voor floorangels beschikbaar stellen. Dit zijn nu vaak vrijwilligers die rondlopen op feestjes en nuchter blijven om een oogje in het zeil te houden. Hebben ze het gevoel dat één van de bezoekers zich niet prettig voelt? Dan grijpen ze in.
Afsluitend panelgesprek
Als laatste onderdeel van de conferentie wordt er nog eenmaal een panelgesprek gehouden met Pieter-Paul Locadia van de Politie, Jan Akkermans van de Koninklijke Horeca Nederland en de Nationaal Coördinator Rabin Baldewsingh. Dagvoorzitter Milouska Meulens vraagt Akkermans wat hij vindt van het tweede actiepunt om een beleid op te nemen voor sociale veiligheid en tegen discriminatie. Akkermans reageert hierop dat het wel kan worden toegevoegd aan een plan van aanpak, maar hij wil ook horecaondernemers beschermen omdat zij ook niet voor alle gebeurtenissen verantwoordelijk zijn of moeten zijn. Vervolgens vraagt Meulens Locadia wat hij vandaag heeft opgehaald. “Ik heb leuke, fijne gesprekken met allemaal verschillende mensen gevoerd,” zegt hij. Zijn tip: “Blijf met elkaar in gesprek, met de horecaondernemers, de bezoekers en de politie.”.
Baldewsingh neemt daarna het woord over. Hij vertelt dat er vorderingen worden gemaakt in de samenleving, omdat racisme, discriminatie en grensoverschrijdend gedrag thema’s zijn die we met elkaar bespreken. Baldewsingh heeft bij de politie en KNVB gezien dat er echt goede stappen zijn gemaakt. Uit de horeca hoort hij nog wat minder en daarover wil hij graag in gesprek blijven. Er ontstaat een discussie tussen Locadia, Akkermans en Meulens over welke groepen mensen vaker worden geweigerd in de horeca. Ook het publiek mengt zich in de discussie. Uiteindelijk sust een deelnemer de discussie door te concluderen dat taalgebruik heel belangrijk is en dat daarop gelet moet worden. Nationaal Coördinator Rabin Baldewsingh sluit daarna de dag af. Hij benoemt dat er in de terugkoppeling hele concrete actiepunten voor hem zitten. Hij grapt dat hij vanavond uitgaat in Groningen, dankt iedereen voor de deelname en de waardevolle discussie.
